Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και γόνιμο προβληματισμό,στις 6 Μαρτίου 2023, η παρουσίαση στην Αθήνα του Βιβλίου που εξέδωσε το Πράσινο Ινστιτούτο με συγγραφέα τον Ζήση Αργυρόπουλο: Κλιματική Αλλαγή- Προετοιμάζοντας τη Θεσσαλία (έκδ. 2022), που διοργανώθηκε από την Εταιρεία Θεσσαλικών Μελετών στο Κτίριο Κωστής Παλαμάς, (Ακαδημίας 48 και Σίνα),
Την εκδήλωση συντόνισε ο Πρόεδρος της ΕΘΕΜ Ιωάννης Καλλές. Το βιβλίο παρουσίασαν οι:Ηλίας Γιαννίρης, Πρόεδρος του Πράσινου Ινστιτούτου, πρώην καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Γιώργος Μπάλιας, Νομικός, καθηγητής Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Σεβαστιανός Μοιρασγεντής, Διευθυντής Ερευνών του ΕΑΑ, μέλος της IPCC. Μετά την εκδήλωση η Εταιρεία Θεσσαλικών Μελετών δεξιώθηκε τους καλεσμένους σε ειδική αίθουσα.
Στο τέλος της βιβλιοπαρουσίασης ο ίδιος ο συγγραφέας Ζήσης Αργυρόπουλος είπε τα εξής:
α. ευχαριστίες
β. Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι
Στον τίτλο του βιβλίου, υπάρχει η έκφραση “Προετοιμάζοντας τη Θεσσαλία”. Το νόημα αυτής της προετοιμασίας είναι διττό. Αφενός αποσκοπεί στην ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις προβλεπόμενες από τα περιοχικά κλιματικά μοντέλα, επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου και ειδικά της Θεσσαλίας. Και η ενημέρωση και η επαρκής γνώση του ζητήματος, μπορώ να πω ότι θωρακίζει την κοινωνία απέναντι στους λογής “αιφνιδιασμούς” απέναντι στις λύσεις που προτείνονται, πολλές φορές με το χαρακτήρα του επείγοντος. Και το “επείγον” και το “αναπόφευκτο” διολισθαίνουν, σχεδόν πάντα σε αυταρχισμούς, εν τέλει σε κάποιας μορφής δικτατορία, σε επιβαλλόμενους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς. Είναι η Δικτατορία του επείγοντος, όπως τη χαρακτηρίζει ο γνωστός Κλάους Σβαμπ( Η Μεγάλη Επανεκκίνηση) είτε η Συναινετική Δικτατορία, όπως την αποκαλεί ο Μαχ Τέγκμαρκ( Life 3.0). Όπως και αν την αποκαλεί ο καθένας, εγώ μπορώ να εκφράσω την ταπεινή μου άποψη, λέγοντας ότι η Δικτατορία του Κλίματος θα είναι η πιο δυσάρεστη, σε πλανητική πλέον κλίμακα. Και θα ΄ναι δυσάρεστη γιατί οι απροετοίμαστες κοινωνίες είναι πιο επιρρεπείς στο να δέχονται λύσεις που πρώτον και κύριο επηρεάζουν δυσμενώς τον τρόπο ζωής και δεύτερον στις μεγα – λύσεις, είτε αυτές αφορούν την Ενέργεια, είτε τη διατροφή είτε ακόμα και τον Πολιτισμό. Το ζούμε, άλλωστε, με την ενεργειακή κρίση, αύριο με το νερό ν’ αποκτά πιο γενικευμένη χρηματιστηριακή αξία, με τα λεγόμενα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης( η αρχή έγινε ήδη στην Καλιφόρνια!) κι ακόμα με την διατροφή. Κι έχει μεγάλη αξία, εδώ, να αναφέρω κάτι που δίνει αξία ς’ αυτό που λέμε ήπια και σταδιακή μετάβαση της Οικονομίας:
Ο διοικητής της Αγγλικής Τράπεζας Μαρκ Κάρνευ, έκανε την περίφημη δήλωση, ‘οτι· “ Αν δεν γίνει ομαλή μετάβαση από την Οικονομία των ορυκτών καυσίμων που έχουμε σήμερα, ς’ αυτή την απεξαρτημένη από τον άνθρακα που θα χρειαστούμε αύριο, τότε θα έχουμε κάνει ένα άλμα στη δυσπραγία!” Κι η κοινωνική αδράνεια, ακόμα και αντίσταση ς’ αυτή την ομαλή μετάβαση θα καταστήσει αυτό το άλμα ακόμα μεγαλύτερο και πιο επώδυνο. Κι όλες οι κρίσεις που πέρασε και περνά η παγκόσμια κοινωνία θα ωχριούν μπροστά στην κρίση που θα ακολουθήσει!
Κατά δεύτερο λόγο, αυτή η προετοιμασία αναφέρεται σε προτάσεις Προσαρμογής. Στο βιβλίο εξηγείται επαρκώς ο όρος “Προσαρμογή”, που σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει διατήρηση του σημερινού Status και του άδικου καταμερισμού είτε Ενέργειας, είτε πρωτεϊνών στον Πλανήτη αλλά κυρίως του σπάταλου σε πόρους και ενέργεια παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας. Οι προτάσεις Προσαρμογής για τη Θεσσαλία, αναφέρονται στο οξύτατο υδατικό ζήτημα της περιοχής μας, στο μέλλον της Γεωργίας, των οικοσυστημάτων, των δασών μας, της βιοποικιλότητας και βέβαια του αστικού περιβάλλοντος.
Μακάρι αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι σήμερα ν’ αντιμετωπίζαμε απρόσκοπτα μόνο το ζήτημα της κλιματικής κρίσης. Μακάρι να είχαμε την πολυτέλεια ν’ ασχολούμαστε με το Περιβάλλον και να ‘χουμε το προνόμιο να το απολαμβάνουμε και να μετράμε νίκες αλλά και την ικανοποίηση ότι σε κάτι έχουμε βοηθήσει. Αλλά μας πρόλαβε ο πόλεμος. Κι ένας πόλεμος σαν κι αυτόν είναι πιο άμεση απειλή! Μας πρόλαβαν οι παγκόσμιοι ηγέτες τους οποίους “λατρεύουν” και αποθεώνουν” οι λαοί, μέχρι που οι πρώτοι τους οδηγούν ανυποψίαστους στο πεδίο της μάχης. Αυτοί οι ηγέτες, ο πόλεμός τους αλλά και η Κλιματική κρίση μοιάζουν παιδιά του ίδιου πατέρα!
Αγαπητές φίλες και φίλοι
Συμπαθάτε με που δεν είμαι αισιόδοξος! Η ζωή μου δίνει, όμως, το δικαίωμα και την υποχρέωση να συνεχίζω ν’ αγωνίζομαι. Πριν λίγο καιρό, ανακατεύοντας τα βιβλία και τις σημειώσεις μου, έπεσα σε κάποιον διανοητή – νεαρό για την ηλικία μου – του 21ου αιώνα, τον Paul Kingsnorth , ο οποίος στο έργο του “Dark Ecology”, γράφει:
“ Σε τι μοιάζει το εγγύς μέλλον; Θα στοιχημάτιζα σε ένα παράδοξο και απόκοσμο συνδυασμό συνεχιζόμενης κατάρρευσης, που θα εξακολουθήσει να θρυμματίζει τη Φύση όσο και τον Πολιτισμό και ένα νέο σώμα “Τεχνο – πράσινων” λύσεων που συνεχίζουν την καταδικασμένη προσπάθεια να σταματήσουν την κατάρρευση! Δεν πιστεύω πως ο κύκλος αυτός θα σπάσει κάποτε, εκτός και αν προκύψει κάποιου είδους επαναφορά, του είδους που πολλές φορές έχουμε δει στην ανθρώπινη ιστορία. Κάποιου είδους υποχώρηση – θα ‘λεγα – προς ένα στάδιο χαμηλότερης πολιτισμικής πολυπλοκότητας. Κάτι σαν τα σύννεφα που αρχίζουν να μαζεύονται τώρα από πάνω μας. Αν δε σας αρέσουν όλα αυτά αλλά ξέρετε πως δε μπορείτε να τα εμποδίσετε, πού σας βρίσκει αυτό; η απάντηση είναι ότι σας βρίσκει με την υποχρέωση να είστε ειλικρινείς για το πού τοποθετείστε στο μεγάλο κύκλο της Ιστορίας και για το τι μπορείτε και τι δε μπορείτε να κάνετε!
Αν νομίζετε ότι με κάποιο μαγικό τρόπο, μπορείτε να μας τραβήξετε έξω απ’ την παγίδα της Προόδου, με νέες ιδέες και τεχνολογίες, γελιέστε! Αν νομίζετε ότι η συνήθης “εκστρατευτική” συμπεριφορά θα δουλέψει σήμερα, ενώ δε δούλεψε χτες, γελιέστε: αν νομίζετε πως η Μηχανή μπορεί να διορθωθεί, να εξημερωθεί ή ν’ αποδυναμωθεί, γελιέστε! Αν, τέλος, πιστεύετε ότι θα καταστρώσετε ένα μεγάλο και τρανό Σχέδιο για έναν καλύτερο κόσμο, βασιζόμενοι μόνο στην Τεχνολογία και τον Ορθολογισμό, γελιέστε!
Σε τι οφείλουμε, λοιπόν, να προετοιμάσουμε τη Θεσσαλία;
Κάπου στο βιβλίο, θέτω ένα ρητορικό ερώτημα:
-Ποια χώρα δε θα ‘θελε στην επικράτειά της μια Θεσσαλία; ποια χώρα δε θα ‘θελε έναν Όλυμπο; Προσπαθώ να μεταφέρω νοερά τη Θεσσαλία σε κάποιαν άλλη χώρα και να φανταστώ πως θα ήταν το τοπίο της, τα ποτάμια και τα βουνά της, οι υποδομές κι η Οικονομία της, προπάντων η Αγροτική. Κι εκείνο που βρίσκω μπροστά μου είναι πως η Θεσσαλία, τοποθετημένη στο φυσικό της γεωγραφικό χώρο, υπολείπεται σχεδόν σε όλα. Κι αυτό κάνει την προβολή της ς’ ένα δυστοπικό μέλλον ακόμα πιο δυσάρεστη. Σε μιαν αβέβαιη όπως προδιαγράφεται κατάσταση, είναι δύσκολο να μιλάμε για οχύρωση και προετοιμασία της Θεσσαλίας, ωστόσο οφείλουμε να το κάνουμε· απέναντι στο οξύ υδατικό πρόβλημα, το ενεργειακό αλλά και το επισιτιστικό προπάντων, πριν όλα αυτά ενσωματωθούν σε ένα εξίσου δυσβάσταχτο κοινωνικό! Κι όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό!
Πολλές φορές τίθεται το ερώτημα· τι Θεσσαλία θέλουμε; εγώ, όμως, θέτω και το ερώτημα· “τι μπορεί να μας δώσει η Θεσσαλία;” όχι όπως είναι σήμερα και πιστέψτε με, πως κανείς δε θα την ήθελε έτσι! Αλλά όπως θα ήταν αν τη θωρακίζαμε έτσι, ώστε ν’ αποκτήσει την υδατική, την ενεργειακή και την επισιτιστική ασφάλεια κι έτσι, ώστε η ζωή των κατοίκων της να είναι πράγματι αξιοβίωτη! Κι έτσι, ώστε να μπορούμε με μεγαλύτερη βεβαιότητα να προσεγγίσουμε τη Φέρουσα ικανότητά της, όχι μόνο για τα χρόνια που διανύουμε αλλά και απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος. Είναι όμως αυτό τόσο εφικτό;
Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι
Για το έτος στόχο του 2050 έχουμε την πρόκληση, παγκοσμίως, να καταφέρουμε το ισοζύγιο του άνθρακα. Δηλ. όσο CO2 εκπέμπεται, τόσο να απορροφάται. Μέχρι το 2050 έχουμε ακόμα 27 χρόνια. Σας καλώ να γυρίσουμε το χρόνο 27 χρόνια πίσω. Είμαστε στο 1996. Ας σκεφτούμε πόσα βήματα έχουν γίνει από τότε· ελάχιστα! Ο χρόνος της αδράνειάς μας ήταν πολύ μεγάλος. Κι όμως, η Φύση μας χτύπησε πολλές φορές το καμπανάκι:
1976, 1982, 1990, 2007, 2013, 2020
2. 1982 – έχουμε πραγματοποιήσει μια διημερίδα της ΔΕΥΑΛ για τον Πηνειό, όπου, νέα παιδιά τότε, μιλήσαμε για φορείς διαχείρισης υδάτων και λεκανών απορροής! Είμαστε στο 2023! 41 χρόνια μετά, πού βρισκόμαστε;
Λίγο καιρό μετά, ο Πηνειός εμφάνισε για πρώτη φορά τόσο έντονα το φαινόμενο του ευτροφισμού κι οι εγκαταστάσεις διύλισης του νερού δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθούν για μέρες! Μια πόλη σαν τη Λάρισα αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα επάρκειας ποιοτικού νερού, εξίσου σοβαρό μ’ αυτό που αντιμετώπισε η Αθήνα το 1990. Εφτά χρόνια μετά η πόλη άλλαξε οριστικά πηγή υδροδότησης. Κι ευτυχώς, γιατί ο Πηνειός το 1990, για έξι μήνες ήταν στεγνός!
1990: αυτή τη χρονιά οι παραπόταμοι του Πηνειού είχαν σχεδόν μηδενική ροή, ο Πηνειός στέγνωνε πριν μπει στα στενά του Καλαμακίου κι οι αγρότες προσπαθούσαν να συγκρατήσουν το λιγοστό νερό με πρόχειρα φράγματα, στερώντας το από τους γείτονες. Απειλήθηκαν σοβαρά επεισόδια τότε, σε μεμονωμένες περιπτώσεις με ένοπλους αγρότες!
Δεν πέρασε κάτι τέτοιο ως ένα συμβάν απομονωμένο στο χρόνο· λειτούργησε ως μια ακόμα αιτία να αυξηθεί κατακόρυφα ο μεγάλος ήδη αριθμός των παράνομων γεωτρήσεων, σήμερα 35.000! Κι έτσι επιταχύνθηκε η δημιουργία του τερατώδους υδατικού ελλείμματος, που διαρκώς διευρύνεται και που με τη σειρά του απειλεί μεγάλο μέρος της Θεσσαλίας με ερημοποίηση.
Σεπτέμβρης 2020: ήρθε ο ισχυρός κυκλώνας ΙΑΝΟΣ να μας πείσει οριστικά το πόσο ανοχύρωτοι είμαστε…
Τι πιστεύετε ότι μπορούμε να κάνουμε για ν’ αντιμετωπίσουμε αυτή τη χορεία των ακραίων φαινομένων, που όπως προβλέπεται θα αυξηθούν και σε συχνότητα και σε ένταση; με βάση την ως τώρα πρακτική, προσωπικά είμαι απαισιόδοξος αλλά δεν παραιτούμαι! Όσο περνάει όμως ο καιρός, ίσως να μη φτάνουν τα κονδύλια, ίσως να μην αρκούν οι Μελέτες κι ακόμα, ίσως να γίνουν – και σίγουρα θα ‘ναι – ανεπίκαιρες. Θα χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα. Κι αυτά τα πολύ περισσότερα πρέπει να επινοήσουμε, πρέπει να φανταστούμε, οφείλουμε να τα οργανώσουμε, πρέπει να μη μας αφήνουν να κοιμηθούμε! Αυτό το σκοπό θα έχει ένα προσάρτημα του βιβλίου, που ήδη δουλεύω και θα εξειδικεύει πιο πολύ τα ζητήματα. Κι επειδή η λέξη “εξειδικεύει” προκύπτει από τη λέξη “ειδικός” κι εγώ δεν είμαι ειδικός παρά μόνο στο αντικείμενό μου, που προσωπικά λατρεύω, σπεύδω να πω πως θα είναι ένα πόνημα συνεργασίας πολλών ειδικοτήτων που γνωρίζουν πολύ καλά τη Θεσσαλία. Κι έχω βρει αυτούς τους ειδικούς, τους σκαπανείς, που η ηλικία τους δεν τους έχει καταβάλλει ακόμα και μιλάω μαζί τους.
Ας βάλουμε λοιπόν όλη μας τη φαντασία και την ενεργητικότητα. Πιστεύω στην ανθρώπινη επινοητικότητα, όταν αφήνεται να δουλέψει ανεπηρέαστη από λογής “θορύβους”, εμμονές και αγκυλώσεις! Αλλά, φοβάμαι πιο πολύ την αδράνεια, μια παθογένεια δυστυχώς της κάθε Διοίκησης αλλά πιο πολύ της ελληνικής κοινωνίας!
Θα κλείσω με δυο μικρά αποσπάσματα:
το πρώτο το δανείζομαι από το βιβλίο του διανοητή Bruno Latour “ Πού θα προσγειωθούμε;”, ο οποίος με αφορμή το βιβλίο του Edgar Allan Poe “ Στη δίνη του Μάελστορμ”, γράφει:
– ένα καΐκι βυθίζεται αύτανδρο σε μια θαλάσσια δίνη και επιζεί μόνον ένας παλαίμαχος ναυτικός, αυτός που επέδειξε ψυχραιμία, παρατηρώντας προσεκτικά την κίνηση των κομματιών του σπασμένου καϊκιού που η δίνη στροβίλιζε γύρω του. Κι ενώ αυτά βυθίζονται, αυτός καταφέρνει να πιαστεί από ένα βαρέλι!
Πρέπει να γίνουμε πολυμήχανοι, εξίσου μ’ αυτόν το γερο ναυτικό. Και κυρίως να μη μας γίνει ψευδής πεποίθηση ότι εμείς θα εξαιρεθούμε και θα γλυτώσουμε τον πνιγμό!
Ποιος θα μας εμπνεύσει; το τελευταίο κείμενο από τη σελίδα 224 του βιβλίου μου:
– Αλλά πάνω απ’ όλα, ο Όλυμπος είναι ένα τεράστιο σχολείο Οικολογίας, όπου μπορεί να μελετηθεί η συμπεριφορά των ειδών, που καταφέρνουν να επιζούν σε ακανόνιστες και ακραίες κλιματολογικές συνθήκες. 150 είδη χλωρίδας επιβιώνουν σε υψόμετρο 2400 μέτρων και άνω, όπου επικρατούν πολύ ισχυροί άνεμοι και ακραίες μεταβολές θερμοκρασιών. Για όλους εμάς, λοιπόν, που αναζητούμε με αγωνία το ποια θα είναι η συμπεριφορά του πλανήτη μας στις επόμενες δεκαετίες, ισχύει ότι ο Όλυμπος, πέρα από τους χαρακτηρισμούς με τους οποίους είναι φορτωμένος, έχει κι ένα ιδιαίτερο … καθήκον· να μας διδάξει τρόπους συμπεριφοράς και επιβίωσης απέναντι σε οτιδήποτε ακραίο εκπορεύεται απ’ τη Φύση.
Ακολουθεί σειρά φωτογραφιών από την εκδήλωση.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο συγγραφέας Ζήσης Αργυρόπουλος, ο Γιώργος Μπάλιας, Νομικός, καθηγητής Χαροκόπειου Πανεπιστημίου,, ο Πρόεδρος της ΕΘΕΜ Ιωάννης Καλλές, ο:Ηλίας Γιαννίρης, Πρόεδρος του Πράσινου Ινστιτούτου, πρώην καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης και ο Σεβαστιανός Μοιρασγεντής, Διευθυντής Ερευνών του ΕΑΑ, μέλος της IPCC.
Άποψη της εκδήλωσης. Προσήλθαν πάνω από 60 ενδιαφερόμενοι. .
